Mukaddes dinimiz İslamiyet, adeta bir haklar manzumesidir. Haklar, önce ana hatlarıyla Hukûkullah=Allah’ın hakları ve Hukûkul-ıbâd= kulların hakları diye iki kısma ayrılır.
Kul hakları çok çeşitlidir: Karşılıklı olarak ebeveynin (ana-babanın) hakları-evlâdın hakları, hoca hakları-talebe hakları, eşlerin hakları (karı-koca hakları), komşu hakları, umumi olarak Müslümanların hakları, gayr-i müslimlerin hakları, hayvan hakları gibi muhtelif haklar vardır.
“Komşu komşunun külüne (ateşine) muhtaçtır.” atasözü, komşuların her zaman birbirlerine muhtaç olduklarını ve komşuluğun mühim fonksiyonunu ne kadar güzel ifade etmektedir.
“Güzel komşuluk et ki hakiki mümin olasın.” hadis-i şerifi, iyi komşuluğun imanla da ilgisinin olduğunu açıkça gösteriyor. Salih kimselerle komşuluk çok büyük nimettir. Bir hadis-i şerifte buyruldu ki: “Ev satın almadan önce, komşuların nasıl olduklarını araştırın! Yola çıkmadan önce de yol arkadaşınızı seçin!” (Şir’atü’l-İslam)
Kitaplarda, her Müslüman’a, bilhassa yeni evlilere; haramlardan sakınan, ibadet yapan salih Müslümanlar arasında ev aramaları gerektiği tavsiye edilmektedir.
Peygamber Efendimiz buyurdular ki: “Salih komşu, uygun bir binek ve geniş bir ev saadettir.” (İ. Ahmed)
Diğer bir hadis-i şerifte buyruldu ki: “Bir salih Müslüman’ın hürmetine, komşulara gelecek yüzlerce belâ önlenir.” (Taberâni)
Komşuyu memnun etmek, ona faydalı olmak hayırlı insan olma alametidir. Bir Müslüman’ın, kendi malını, canını ve namusunu koruduğu gibi, komşusunun malını, canını, iffet ve namusunu da öylece koruması, onların haklarına da riayet etmesi lazımdır.
Komşuyu incitmek, başkalarını incitmekten daha kötüdür. Çünkü hadis-i şeriflerde buyruldu ki:
“Namaz kılan, oruç tutan, sadaka veren, fakat dili ile komşularını inciten nice kimseler vardır ki gidecekleri yer cehennemdir.” (Hâkim)
“Komşusuna eziyet eden, bana eziyet etmiş olur. Bana eziyet eden de Allah’a eziyet etmiş olur.” (Ebu’ş-şeyh) Bu hadisin diğer bir rivayeti de şöyledir: “Komşusuna eziyet eden bana eziyet etmiş olur. Bana eziyet eden de Allah’a eziyet etmiş olur. Komşusu ile kavga eden benimle kavga etmiş olur. Benimle kavga eden de Allah’la kavga etmiş olur.”(Ebu Nuaym)
Her Müslüman, diğer Müslüman kardeşlerini en az kendisi kadar düşünmelidir. Müslüman, kendisine yapılmasını uygun görmediği şeylerin başkalarına da yapılmamasını istemelidir.
Komşunun Hakları Çoktur
“Komşu senden yardım isterse yardım edersin. Borç isterse verirsin. Fakir düşerse gözetirsin. Hastalanınca ziyaret edersin. İyi şeylerini tebrik eder, felâketlerinde sabır dilersin. Ölünce cenazesine gidersin.” (Harâitî)
Huccetü’l-İslam ilmihalinde, komşuluk bahsinde:
Ey Oğul! Komşunu gördüğün zaman hâl ve hatırını sor. Hasta olunca ziyaretine git. Komşunun evine gidince izin almadan içeriye girme. Elinden gelirse komşunun ihtiyacına yardım eyle. Komşuların hakkı çok mühimdir. Zira Peygamberimiz buyurdu ki: Komşunun miras hakkı gibi hakkı vardır; o da komşuluk hakkıdır. Eğer Müslüman ise sende iki hakkı vardır: Biri komşuluk hakkı, biri de Müslümanlık hakkı.
Cebrail aleyhisselam, komşu hakkının öneminden o kadar çok bahsetti ki komşuyu komşuya mirasçı kılacak zannettim. (Buhari)
Bir kimse, komşusundan ne bekliyorsa kendisi de ona aynı şeyleri yapmalıdır! Çünkü hadis-i şeriflerde buyruldu ki: Allah’a yemin ederim ki, bir kimse kendisi için sevdiği istediği şeyi, komşusu veya arkadaşı için de sevmedikçe istemedikçe (kâmil manada) iman etmiş olmaz. (Müslim)
Allah’a ve ahirete inanan, komşusunu incitmesin! (Buhari)
Komşusu, kötülüğünden emin olmayan kimse (kâmil) mümin değildir. (Buhari)
Allah ve Resulü’nü seven, onların da kendisini sevmelerini isteyen, konuşunca doğru söylesin, emanete riayet etsin ve komşusu ile iyi geçinsin! (Beyheki)
Kendisinin iyi mi kötü mü olduğunu anlamak isteyen kimse, salih komşularının kendisi hakkında ne dediklerini öğrensin! “İyi” diyorlarsa Allah indinde de iyi olduğunu anlasın! (İbn-i Mâce)
Evet, salih komşularımız bizim hakkımızda iyi birisi mi diyorlar, yoksa kötü birisi mi diyorlar? Bu çok önemli.
İyi Komşu Nasıl Olur?
Komşu hakları çok mühimdir. Hadis-i şeriflerde buyruldu ki:
Komşuna ihsanda bulun ki (kâmil) mümin olasın! (Tirmizi)
Komşusu aç iken tok olan (kâmil) mümin değildir. (Taberâni)
Allah indinde komşuların iyisi, komşularına faydalı olandır. (Hâkim)
Evinizde pişen yemekten komşunuzun hakkını verin. (Şir’atü’l-İslam)
Sıkıntıya düşen komşusuna yardım edene, sıkıntısını giderene, kıyamette en kıymetli elbiseler giydirilir. (Şir’atü’l-İslam)
Müslüman’ın, komşusuna herhangi bir zararı dokunmaz; hatta onun sıkıntılarına da katlanır. Hadis-i şerifte buyruldu ki:
Kötü komşunun eziyetlerine ölünceye kadar sabredeni Allah sever. (Hâkim)
İyi komşu, sadece komşularına zarar vermeyen kişi değil, onlardan gelecek zararlara ve sıkıntılara da katlanan kimsedir. Hadis-i şeriflerde buyruldu ki: Malına veya çoluk-çocuğuna zarar verir korkusu ile komşusuna kapısını kapatan, onunla görüşmeyi kesen, (hakiki) mümin değildir. (Harâitî)
Komşuya hürmet, onunla iyi geçinmektir. Onu incitecek söz ve hareketlerde bulunmamaktır. Peygamber Efendimiz bir hadis-i şerifinde buyurdu ki: Zimmî (gayr-i müslim) komşunun bir hakkı, Müslüman komşunun iki hakkı, akraba olan komşunun da üç hakkı vardır.) (Bezzâr)
“Borç istediğinde verirsin, yardım istediğinde yardım edersin, muhtaç ise verirsin, hasta ise ziyaret edersin, ölürse cenazesine gidersin, bir nimete kavuşursa sevinirsin ve onu kutlarsın, bir musibete uğrarsa üzülürsün ve ona taziyeye gidersin, tencerenin kokusuyla onu rahatsız etmezsin, ona pişirdiğinden verirsin, binanın üzerine çıkmazsın, onun izni olmadan ferahlatıcı rüzgârını kesmezsin, meyve aldığında ona da hediye edersin, hiç olmazsa evine getirirsin; çocuğun onun çocuğunun gıpta edeceği bir şeyle çıkmaz. Ne dediğimi anlıyor musunuz? Komşunun hakkını ancak Allah’ın çok az nasipli kulu gözetebilir.” Bir defasında Efendimiz, Aişe annemize hitaben şöyle buyurmuşlardır: “Kurban etini dağıtmaya önce komşumuz yahudiden başla.” (Kurtubî, V/188)
Ebu Hüreyre (r.a.)’den rivayet olunduğuna göre Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Ey Müslüman hanımları komşu hanımlar birbirleriyle hediyeleşmeyi küçümsemesin; hediyeleri bir koyun paçası bile olsa.” (Buhari, Hibe 1, Müslim, Zekat 90)
Bir kimseye zarar vermek, kalbini kırmak kötüdür. Fakat komşuya zarar vermek, onu incitmek daha kötüdür.
Komşu kötü de olsa ona elden gelen iyiliği yapmaya çalışmalıdır! Müslüman, komşunun sıkıntılarına da katlanır. Ona zararı dokunmaz.
.jpg)
