Buhran Nimetini Anlamak

Yaratıklar içinde , bunalım hali ancak insanlar için geçerlidir. Çünkü bunalım, insan denen mahlukun mükemmel olmasının,onda akıl denen şerefli bir nurun bulunmasının delilidir.

İnsan, kompleks bir mahluktur.Determine hal ile indetermine hal arasında bocalar durur. Bu hal, Kur'andaki; "Biz insanı büyük bir meşakkat, bunalım içinde yarattık." ayetine uygun düşer. İnsan kompleks bir yaratık olup,devamlı determine (düzenli) bir şekilde yaşamak ister.

Bunun için de indetermine (düzensizlik, kaos) halinden devamlı kaçmaya çalışır. Çünkü düzensizlik onun için, maddi veya manevi bunalım halidir.İnsan için indetermine hal,barajdaki bir su gibi potansiyel enerji halidir.Bu enerji, ilim sahibi olmanın ve her türlü bilgi ve beceri sahibi olmanın hatta teknik buluşların potansiyel enerjisidir.Dolayısıyla bunalımsız insan olamaz; varsa o sadece görünüşte insandır, ama aslında ya akılsız ya da hayvandır.

Demek oluyor ki,bunalım halleri, eşref-i mahlukat olmanın nişanlarıdır... Ama bu arada şunu ifade edeyim, bunalım hiç bir zaman patolojik bir vak'a halini almamalıdır; günlük hayat, hizmet, cihat hiç aksamamalıdır...(Tokat 1990)