21. Yüzyılın Altını Bor -I/ Yakup Sezgin

"21. yy. Altın Madeni Bor"

Bor" Madeni uzay teknolojisinden bilişim sektörüne, nükleer teknolojiden savaş sanayiine kadar pek çok alanın vazgeçilmez hammaddesi durumundadır.

Rezervler konusunda dünyada tekel oluşturan ülkemiz, bor'un mamule dönüştürmesinde bir türlü başarılı olamıyor. Bunun için iş adamlarımıza güven duyarak onların önündeki her türlü engeli kaldırmak gerekmektedir. Bu Türkiye'nin kalkınması için çok önemli bir fırsattır. Esas medeniyet treni Bor madenidir. Devletler kendi emekleriyle bir yerlere gelmişlerdir. Hiçbir devlet başka bir devletin elinden tutarak kalkınmasına vesile olarak ileride kendisine muhtemel bir rakip oluşturmaz. Onun için Avrupa birliği belki Türkiye'ye belli aşamalardan dan kalkınmasına vesile olabilir fakat kendisinden asla güçlü bir devlet istemez.

Rezerv ömürlerine baktığımızda durum çok daha çarpıcıdır. Görünür ekonomik rezerv bazında, dünya tüketimini tek başına karşılama süresi yönüyle ülkemizin bor yatakları şu anda, US Borax kontrolündeki rezervlerin yaklaşık 7 katı olup, analistlere göre son yıllardaki tüketim artış hızı da dikkate alındığında 80 yıl sonra, ülkemiz yataklarının, dünyada tek bor kaynağı olma olasılığı çok yüksektir.

BOR NEDİR ?

Kökeni Arapça'da Buraq/ Baurach ve Farsça'da Burah kelimelerinden gelen ve simgesi (B) olan borun atom numarası 5, atom ağırlığı 10,81 ve ergime noktası 2190 ± 20 oC olup, periyodik sistemin üçüncü grubunun başında yer almaktadır. Yer kabuğunda toprak, kayalar ve suda yaygın olarak bulunan kristal ya da amorf yapıdaki bor miktarı, ortalama 10 ppm mertebesindedir. Doğada bulunan bor, kütle numaraları 10(%19,8) ve 11(%80,2) olan iki kararlı izotopun karışımından oluşmaktadır.

  Bor Mineralleri

Bor, doğada serbest olarak bulunmaz. Bor elementi, doğada değişik oranlarda bor oksit (B2O3) ile 150'den fazla mineralin yapısı içinde yer almasına rağmen; ekonomik anlamda bor mineralleri kalsiyum, sodyum ve magnezyum elementleri ile hidrat bileşikleri halinde teşekkül etmiş olarak bulunur. Bor minerallerinden ticari değere sahip olanları; tinkal, kolemanit, üleksit, probertit, borasit, szyabelit, hidroborasit ve kernit'tir (Çizelge 2). Bor madenleri, topraktan çıkarıldıktan (tüvenan cevher), sonra kırma, eleme, yıkama ve öğütme işlemlerini müteakip, ilgili sanayilerin kullanımına hazır hale gelebilmektedir.

Bor ve bor ürünleri ile ilgili olarak bugün için dünyada bir rezerv sorunu bulunmamaktadır. Bu sebeple, büyük rezervlere sahip olmak kendi başına bir anlam ifade etmemektedir. Bu rezervden sağlanacak faydanın en üst seviyeye çıkarılabilmesinin şartlarını oluşturmak çok daha önem kazanmaktadır.

Ülkemiz rezervlerinin ağırlıklı olarak kolemanitten oluştuğu bilinmektedir (Çizelge 4). Ülkemizde toplam 1,8 milyar ton dolayında bulunan kolemanite karşılık diğer ülkelerdeki toplam kolemanit rezervi miktarı ise 100 milyon ton civarındadır. Bu değer, üretimde kolemanit kullanımının daha ekonomik ve zorunlu olacağı öngörülen sanayi alanlarında, ileride ortaya çıkacak olan büyük avantajımızı da bu günden ortaya koymaktadır.